ARÇN U MARTE

Amar u tsemer, aşun u karun, kelxun tsune haloğ çelloğ sar me gar. Sarin kelxun tsune desnoğnin anu Cermagkelox astadzuneni. Cermagkelox’in barxin vaan aydz, dzarin vaan dandz, vazin vaan xavağ gar. Kedin meçe tsug, hoğin meçe mug, porokin meçe marğ gar. Sarin emmen dağ turli çaşit şunçvor, turli çaşit nebat gar. Anlizuniye pun, lizvorniye dun uneni. Sarin emmenu medz anlizun arçner. Arçern u marter yaar verev perneni gu. Yaar hed engerutin geneni. Ama arçe martoun dane, marte arçoun pune xarevi çer. Kağe martotse tsaxude arçouner.

Or eyev martortik şadetsan. Kağin meçe nağetsan. Cermagkelox’in vaan tev talu dzar, otk kalelu kar varteyin oç. Oç arçun pune astin oç sarin tsune astin. Oç kedin tsuge astin oç hoğin muge astin. Kediye badetsin, dzariye gedretsin, sariye dzagetsin. Pos astin oç, barx astin oç, inçu dağ go ard ain, inçu dağ go dun ain. Saroun martike emmen or şadenale, anlizuniye orvai or kiçatsan.

Cermagkelox sarin, karandzavi me meçe menalov menalov çoç u kadz ergu arç menats. Mançun anune Sevtatig er. Sarin emmenu medz anlizuner. Genoçe anune Cermagusk er. Cidin dagnine cermag dzağik me unir. Tsemere tamnetsav karun u eyev sarin hosa hona martu otk tibadz dağnuk turs meg ergus dzağik dzağgetsav; tsune kede letsvav, kede dzove pobetsav ana Sevtatign u Cermagusk e karandzavin meçe zartetsan. Hink amis karandzavin meçe inçik udelu kunağadzeni. Amran giyadzniye yağ tartustsadz, gaşenun dage bahadzuneni. Tsemran kunağadz dağe yağe haladz kenatsadzer oskorove menatsadzeni. Ergusin al oskorniye hamrevir gu, şidag kaxtsadz meradzeni. Zartetsan hedev kiçme taptepvetsan, yaar tiban hedev karandzavan turs elan. Udelik mankuşi hama sarin campanuke bededuşi geban.

Karandzavin modig ked me gar. Araç andağ kenatsin. Antsadz dari an kedin tsug geradzuneni. Garmi helunod tsugin anuş hame ter mitkeniner. Kede inçan ergu medz karin meçgeldağe kedin nurptsadz dağe çaxçaxan me gar. Garmi helunod tsugiye an çaxçaxann i ver tusterçen, kedin keloxn i ver gertani. Arçern al andağ bedgeneni, tusterçoğ tsegoun perneni gu. Sevtatign u Cermagutske ali egin an çaxçaxanin kelxun bedenuşi geban. Kağe liktsenuşi çak çur kenats otkenun dagnan, meg tsug me tusterav oç  çaxçaxann iver. Çaxçaxanin hartsutin; ‘Tsugiye nor kenatsin, vor dağin?’ Çaxçaxane arav xoske, anguç tenik inç asats:

gyolin meçe tsug gar

şirdiye vaan tsketsin

karin dage pun gar

kede denamit tskesin

‘Ays dağ mezi hats ç’go’ astin, kaletsin kenatsin. Ertaln al himi vor dağ udelik kednoğuk deyi mitk geneni. Cermagutskin mitke maşmeketse vrayi poroke eyev. Sarin emmen dzağigan çur arnoğ mağuniye aşxaris emmenu anuş marğe geneni an porokin meçe. Kaletsin kenatsin maşmeketse mode pobetsan. Maşmekiyin vaan oç porok gar oç maşmuk, oç dal gar u oç dereb. Kyokan turs inçik menatsadz çer maşmekitsan. Maşmeketse kyokin hartsutin; ‘Poroke vor dağa, kezi inç ağav isman?’ Maşmeketse kyoke arav xoske, anguç tenik inç asats:

porokniye godretsin

mağunun şakar gudan

im daliyes gedretsin

pilastiği tev guttan

Sevtatige, ‘kiçme campa ertoğuk ama şad soy poriyes geştatsenoğuk’ asats, Cermagutskin. ‘Kala ertak kiçme tars i ver. Sarin keloxn i ver” asats. An polor barxoun bededoğ aydz gar. Sevtatige bidzigutinin imatsadzer karçudnun tursterçoğ aydzoun hekiyaniye. Kaletsin kenatsin. Sarin karçudnoun bededetsin, bededetsin, bededetsin. Oç aydz, oç al ul desan. Oç aydzi tsen imatsin, oç al uruş neşan. Bededuşan tatretsan medz kari me mode nestan. Medz karin  hartsutsin; ‘Ku isa polor abroğ aydziye nor kenatsin, vor dağin?’ Medz kare arav xoske, anguç tenik inç asats:

martike livor unin

sirdiye indzi bes kar

inçu desan tsvanetsin

oç aydz menats oç al kar

Cermagutskn u Sevtatige ali campa engan. Ore orin, şapate şapatin hede engav, amar ağav. Amare egadzer ama aner ter poriye şidag geştatsutsadz çuneni. Hosa hona kiç kiç gağin, maşmug, bobol, mug inçu kedan gian. Aman aman tsaxudan gamats gamats elan, martotse kağoun modigtsan. Ardoun meçe dzevağni, dandzi, tamuni, çelli na vazin vaan xavağ, taxtseni, tezeni, çelli na hoğin dage humudiç inçi me kednuk gu deyi mitk geneni. Egin arde pobetsan. Ardin meçe kyok me dzar, vazi vaan cut me xavağ kedan oç. Ardin emmen dağ çay dengvadzer. Çayin hartsutsin; ‘İsa ardis dzariye ur kenatsin, vor dağin?’ Çaye arav xoske, anguç tenik inç asats:

martike çay kağin gu

kağan kellin paxçin gu

indzi arakag bidi

şuk enoğin gedrin gu

Manç u genig nestan ardin kelxin. İnknuinke ‘himi mek kez inç enik, kez himi noyver terçik, isa kağtsadz poriyes, kez mek inçbes liktsenik’ astin u medoretsin. Ergusin al metkine meg megalin lemanir gu. Araç Sevtatige xosetsav: ‘Yes martotse kağe inçnoğum, udelikner kednoğum. Al ertuşi oç campa, oç al varvenus taket menats’ asats. Cermagutskin mitke egoğn al aser. Cermagutske ardin kelxin bedenele, Sevtatige kağduts kağduts kağe modgintsav denoun meçe gorsevetsav. Cermagutske kani or, kani kişer bed aav moliyetsav. Kani danum lusnikayin meçe Sevtatig’in desav, kani danum arakagin şoğutine sevtatigin pattevuşin xarnets, moliyetsav. Hedev meg or me; ‘Asman inçik enelu al inç xadik bedenim’ asats u campa engav kağn i var, Sevtatigin mankuşi hama.

Cermagutske martotse perevim oç deyi, kağn i var modignale, ağazernine, barxernine, xodod dağernine gertar. Puşod barxa me nen antsnele arçeve tsen me imats ama umets desnu çer. Kiçm al modgintsav puşe yed kaşets ana apun mangağove puşiye molelov ard patsenoğ martun desav. Ergusn al keloxvenin i ver boloketsin. Vaxin hede yed paxçele martun otke sahetsav, barxn i var enguşi gebav. Barxn i var sahele apun mangağe bidzilig dzari me kyokin hedev tskets. Nor çorogdadz betsğin şad temengel ç’garnoğer. Cermagutske dağnine kenats tate martun ergentsuts. Martun teve pernets, kaşets modn i ver.

Martun anune Lusavor er. Sirde engerutinov, sirov like mart mener. Hin oxtunak martern u arçerun engerutin enuşin vaan şad hekiya anguç tiyadzunir. Ama ali al megedena arçe tem elav ana vaxets. Cermagutskn al Lusavoran vaxets. Anots meçn al hin oxtunakan engerutini hekiyaniye gastevir ama an oxterun vaanine şad jamanag antsadzer. Engerutinin hekiyaniye martotsman vaxuşi hekiyanoun jemnel u anots mode pobel ç’gartsadzer. Lusavore, ‘Arç axpar inç gelli, indzi ude mi’ asats ana, hasketsav Cermagutske uyne vaxadzin çak martortikn al anotsman vaxin gu deyi. Tate Lusavor’in ergentsuts, ‘kezi udoğ elle ana inçi xalesim’ asats. Lusavor’in vaxe antsav. Hin hekiyanoun engerutine mitke eyev ana Cermagutskin hartsuts; ‘Tun isa poloris martots kağe elluşe ç’kides ta? Tser dağe sarin meçi tsaxude ça ta? Hala asa hala, inç pan unis hosa? Cermagutske arav xoske, anguç tenik inç asats:

Cermagutsk u Sevtatig

oç mar unik oç gotig

hatsi hama gorsutsi

açvenis gatig gatig

Lusavore kağetsets pernadz, cide noxtan gabadz, kumi me meçe xapis ağadz arçun isa arçus mankatsadz arçe elluşe hasketsav. Kağetsik Sevtatig’in pernetsin hedev, kağin meçe bededetsutsadz uneni, dağake karabas ağadz, medziye vaan dzidzağadzeni. Sevtatig’in dzedzelov dzedzelov xoron, bar enuşe sorvetsutsadz uneni. Kani me or joğvevadz Sevtatig’in xağtsutsadz dzidzağadz, xexencatsadzeni. Lusavore, teme vaxadz tem al varadzer Sevtatig’in ama apnan inçik al egadz çer. Lusavore nor engerin astadznin u Sevtatig’in cagadakire medorele Cermagutske Hartsuts; ‘Sevtatig’in dağe kides ta? Xalesuşi hama indzi enger gellis ta?’ Lusavore arav xoske, anguç tenik inç asats:

ardesukniye serpik

axparutine perik

inç elloğa mart u arç

emmens al şunçvorik

Cermagutske imatsadznun hed xendum elav. İmatsadznun avdats oç araç. Hedev Lusavore, ‘Tun indzi hosa bed aa. Yes Sevtatig’in arnoğ egoğum’ asats. Kağe kenats, kağetsets kağin meçkeldağe joğvets. Kelxun egoğniye emmen hokets pats aav. Emmen hoki Sevtatig’in ağadznun soax amçets. Lusavor’e Cermagutskin, kağetsik al Sevtatig’in perin kağin meçxedağe, aner al tat tapelov sarn i ver partsentsan.

Cermagutskn u Sevtatig’e kenatsin hedev marte kağe, mağun poroke, tsuge kede tartsav. Sare dzağik, dzare meyva, dzage mug liktsav. Karçudin kelxin aydz, gortin meçe oçxar, xodin meçe gov ardzetsav. Cermagkelox’in emmen dağnan şunçvornoun u nebatnoun axparutinov u engerutinov medzenoğ nor abrume dzağgetsav.

Mahir Özkan

Gor Dergisi Sayı 3 Sonbahar 2015